Problemy z donacją narządów w Polsce

Donacja narządów w Polsce wciąż boryka się z wieloma problemami – od braku świadomości społecznej, przez niewystarczające przygotowanie kadry medycznej. Pomimo obowiązującego modelu zgody domniemanej, w którym każdy, kto nie złożył sprzeciwu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów, jest potencjalnym dawcą, liczba donacji pozostaje daleko poniżej średniej europejskiej.

W odpowiedzi na te wyzwania, Fundacja Równik zorganizowała warsztaty w Centrum Symulacji Medycznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Zajęcia miały na celu podniesienie kompetencji lekarzy w diagnostyce śmierci mózgu oraz w komunikacji z rodzinami zmarłych. Dzięki takim inicjatywom polska transplantologia może zmierzać ku poprawie, dając nadzieję pacjentom czekającym na przeszczepy, bo jeden dawca może ocalić życie nawet kilku osób, a dodatkowo poprawić jakość życia wielu innych poprzez przeszczepy tkanek czy rogówek.

Świadomość społeczna

- Poziom donacji nie jest zadowalający, patrząc na Europę Zachodnią – podkreśla Mateusz Rakowski, koordynator ds. transplantacji Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. Każdy, kto nie zgłosił sprzeciwu, jest potencjalnym dawcą – jeśli jego narządy nadają się do pobrania. Jednak to rodziny zmarłych, często nieświadome intencji bliskiego i przepisów prawa, w praktyce podejmują decyzję o pobraniu narządów.

Paulina Wierzgała z Fundacji Równik podkreśla: - Jako społeczeństwo nie rozmawiamy o ważnych i trudnych tematach, takich jak śmierć i donacja. Gdybyśmy porozmawiali raz o tym, jakie są wole naszych najbliższych, mogłoby to znacznie skrócić proces podejmowania decyzji i zmniejszyć stres rodzin w tak trudnych chwilach.

Problemy kadry medycznej

Rola lekarzy w procesie donacji jest kluczowa, jednak wymaga od nich zarówno wiedzy medycznej, jak i kompetencji interpersonalnych. Lekarze często mierzą się z wypaleniem zawodowym i obciążeniem emocjonalnym wynikającym z kontaktu z rodzinami zmarłych. – Grupa pracowników medycznych zaangażowanych w donację ma na co dzień do czynienia z traumą i bólem. To niezwykle trudne i obciążające emocjonalnie. W takich warunkach łatwo o wypalenie zawodowe, co wpływa na jakość pracy i skuteczność procesu donacji - jak zauważa Joanna Starostecka, psycholog i psychoterapeuta.

- Ważne jest wsparcie psychologiczne personelu, aby mógł skutecznie pomagać rodzinom zmarłych i jednocześnie dbać o własny dobrostan emocjonalny - dodaje psycholog Paulina Wierzgała.

Warsztaty w Centrum Symulacji Medycznej

Odpowiedzią na problemy w obszarze donacji są inicjatywy takie jak warsztaty zorganizowane (3.12.2024 r.) przez Fundację „Równik” w Centrum Symulacji Medycznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Ich celem było podniesienie kompetencji lekarzy w diagnostyce śmierci mózgu oraz w komunikacji z rodzinami zmarłych.

– Warsztaty miały na celu uświadomienie znaczenia procesu transplantacji oraz podkreślenie potrzeby wspierania kadry medycznej w jego realizacji – mówi Paulina Wierzgała.

Podczas warsztatów lekarze anestezjolodzy, neurolodzy, neurochirurdzy oraz koordynatorzy transplantacyjni zdobyli zarówno wiedzę praktyczną, jak i umiejętności interpersonalne. Zajęcia odbywały się w warunkach symulacyjnych, co pozwoliło lekarzom lepiej przygotować się do trudnych rozmów z rodzinami i do przeprowadzania diagnostyki śmierci mózgu.

- Na warsztatach wszystkie wątpliwości zostały rozwiane. Dzięki temu zyskają przede wszystkim pacjenci, którzy czekają na transplantację narządów – podkreśla Mateusz Rakowski.

Co dalej? Edukacja i współpraca

Donacja narządów w Polsce to temat, który wymaga większej świadomości zarówno wśród pacjentów i ich rodzin, jak i personelu medycznego. Śmierć mózgu, będąca warunkiem umożliwiającym donację narządów, jest zjawiskiem trudnym do zrozumienia i akceptacji, co dodatkowo komplikuje procedurę.

Poprawa sytuacji w zakresie donacji narządów w Polsce wymaga szeroko zakrojonych działań edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa, wsparcia psychologicznego dla kadry medycznej oraz systemowego usprawnienia procesu donacji.

Edukacja, dialog i wspólne działania są kluczami do zmiany. Każda rozmowa, decyzja i inicjatywa zbliżają nas do celu – ratowania ludzkiego życia.

Źródło: Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Fot. Julia Mielniczak